به گزارش قدس آنلاین، احمد شاکری، منتقد ادبی درباره کتاب «صور سکوت» نوشته محمد قائم خانی که در دو جشنواره جلال آل‌احمد و قلم زرین مورد تقدیر قرار گرفته است، گفت: جشنواره‌های ادبی ماهیت مقایسه‌ای دارند و بهترین آثار را از میان آثار موجود و در بازه زمانی مشخص بررسی می‌کنند، در نتیجه آزاد نیستند و با محدودیت‌هایی مواجه هستند.
این منتقد ادبی در بیان دو نکته قوت از کتاب صور سکوت توضیح داد: این کتاب از نظر توصیف در انتقال حس و حال، توصیف زمان و مکان ... اثری قابل توجه است. این در حالی است که این روزها ادبیات داستانی ما در قصه‌گویی، ساختار و پیرنگ با ضعف مواجه است. همچنین به نظر می‌رسد در متنی که توسط نویسنده توصیف شده است، نوعی شاعرانگی وجود دارد.
او با اشاره به بُعد اطلاع‌رسانی این کتاب درباره تاریخ یهود، بیان کرد: این اثر برای مخاطبی که اطلاعاتی درباره تاریخ یهود ندارد، اطلاع رسانی می‌کند و موجب آشنایی او با مکان‌های تاریخی می‌شود. این مساله یکی از آورده‌های این داستان برای مخاطب عام است.
هیچ کدام از شخصیت‌های کتاب موفق به دیدن پیامبر نمی‌شوند
به گفته شاکری در صور سکوت فقط گزارش‌های تاریخی و شبه تاریخی درباره نسل‌هایی از یهودیان مهم نیست (البته برخی از آنان به پیامبر ایمان می‌آورند). بلکه رنجی که نویسنده به خود حمل می‌کند تا منابع تاریخی را ببیند مهم است، زیرا این رنج مضاعفی برای نویسندگان امروزی است؛ در نتیجه باید یافته مضاعفی وجود داشته باشد تا آن را ارائه کند.
او با اشاره به اینکه داستان از زمان عام‌الفیل شروع می‌شود، توضیح داد: شخصیت‌های داستان در جستجوی اسلام هستند اما هیچ کدام موفق به دیدن پیامبر نمی‌شوند، پس سیر داستان برای یافتن حق است. در این مسیر نویسنده بنی‌اسرائیل را قومی معرفی می‌کند که بسیاری از پیامبران را کشتند، موضعی که در داستان اعلام می‌شود، فقط در حد معرفی نیست، تصویری که در این کار دیده می‌شود، افرادی مومن به موسی را نمایش می‌دهد که به یهود معتقد نیستند. این در حالی است که تصویر قرآن به یهود متفاوت است.
«صور سکوت» برای مخاطب عام سنگین است
این منتقد ادبی با تاکید بر این که این کتاب، داستانی سخت‌خوان دارد، افزود: پیرنگ کتاب با گسترده کردن طرح مشکل دارد. بعید می‌دانم مخاطب عام بتواند این کتاب را بخواند. وقتی شخصیت داستان به یثرب می‌رسند، روایت دقیقی از یهود داریم، اما برای اسلام اینطور نیست. در این شرایط مانع شخصیت‌ها برای گرویدن به اسلام چیست؟
او ادامه داد: در ۴۳۰ صفحه از متن کتاب، حدود ۳۵۰ صفحه درباره یهود، ایمان واقعی و علاقه قلبی شخصیت‌های داستان به یهود آشنا می‌شویم. به جایی می‌رسیم که مسلمانان، زنان یهودیان را کشتند و آنها را آواره کردند. در این شرایط شخصیت کتاب نمی‌داند چگونه می‌تواند این دین را بپذیرد؟ در این کتاب به این سوال پاسخ داده نمی‌شود. حکومت مانع حق جویی شخصیت‌های کتاب است و این حاکمِ مسلمانان مانع آنها است.
این منتقد با تاکید به فقدان پیامبر اکرم (ص) در داستان ادامه داد: جایی سلمان می‌آید اما برای عقد دو شخصیت! پیامبر نمی‌آید. پس برای این شخصیت‌ها که از ابتدا مومن بودند، چرا این اندازه از جست‌وجو در نظر گرفته شده است؟
شاکری با بیان اینکه پرداختن به شخصیت‌های منفی دشوار است، ادامه داد: در داستان، یهود، افراد معتقد به یهود و مسلمانان طوسی هستند. در نتیجه کتاب قصه آوارگی یهود است که ادامه پیدا می‌کند و شاید خلاف چیزی که نویسنده می‌خواهد تطهیر یهودیت است. وقتی مولف شخصیتی را خلق می‌کند، برای او از تعلیق استفاده نمی‌کند. تعلیق فقط به ۲۰ صفحه آخر سپرده شده است.
به گفته این منتقد در کتاب صور سکوت، آدم بدهای یهودیت اصلا نیستند، همه یهودیان مومن و معتقد هستند، تا جایی که وقتی شخصیت داستان تورات می‌خواند، مخاطب کیف می‌کند و عاشق یهودیت می‌شود. شخصیت‌ها با باقی داستان مسلمان نمی‌شوند، بلکه به این دلیل که پایه فکری‌اش تورات است، مسلمان می‌شود.
او درباره چرایی انتخاب این کتاب در جشنواره قلم زرین توضیح داد: داوری‌ها بر اساس مقایسه انجام می‌شود و همچنین هیچ داوری این اندازه ریزبین نبود. هیچ‌کس از داوری درآمد بالایی ندارد تا برای اثر به اندازه کافی وقت بگذارد. در نتیجه جشنواره قضاوت تقریبی دارد و از میان آثاری که به دستشان رسیده است، انجام می‌شود.
نظر شما